#KlasykaDlaSmyka. Czyli jak blogosfera rozbudza zainteresowania czytelnicze wśród dzieci

Literatura piękna wpływa na człowieka poprzez przedstawienie zbliżonego do tego, który zna, lub zupełnie nowego spojrzenia na świat, daje wzory myślenia, przeżywania, zachowania. Dzięki temu nie tylko więcej wiemy o świecie i o innych ludziach – także lepiej rozumiemy ich postawy, zachowania. Literatura ma swój olbrzymi udział w rozwoju osobowości, tworzy zasoby osobiste, może kompensować wszelkie niedostatki w zaspokajaniu potrzeb; pomagając utrzymać równowagę emocjonalną, chroni przed negatywnymi emocjami, smutkiem, żalem, lękiem, gniewem, uczy nowych zachowań, daje wzory osobowe.

Z chwilą wynalezienia pisma dokonał się przełom w rozwoju cywilizacji, kultury, a w konsekwencji także w rozwoju psychicznym człowieka. Odtąd można było w sposób nie zniekształcony, jak to się działo w przekazie ustnym, przedstawiać swoje myśli, także dla przyszłych pokoleń. Pojawienie się druku zrewolucjonizowało świat, w jednej chwili zapisane myśli można było powielić w dziesiątkach, a teraz i w milionach egzemplarzy tak, by dotarły do szerokich rzesz czytelników.

Każdego dnia możemy – sobie, swoim najbliższym, znajomym czy komu tylko chcemy – kupić książkę. To nie problem. Półki księgarni uginają się pod ciężarem różnego rodzaju literatury. Szczególnie duży wybór jest wśród pozycji z literatury dziecięcej.

Rolę literatury dziecięcej przez dziesiątki lat postrzegano bardzo instrumentalnie, głównie w aspekcie wychowania w grzeczności i posłuszeństwie. W pierwszej połowie XIX wieku powstawała literatura, której twórcy mieli wyrobioną świadomość obywatelską, ich pisarstwo było orężem w walce o uznanie rangi języka ojczystego. W wielu publikacjach kładli nacisk na wychowanie i wiedzę. Wychowanie w tym okresie wiązało się z systemem kar, posługiwano się strachem w przymuszaniu dzieci do realizacji określonego wzorca.

Któż z nas nie zna bajek niemieckich braci Jakoba i Wilhelma Grimm, którzy opublikowali zbiór około dwustu bajek dla dzieci, wśród których najbardziej znane, to: „Jaś i Małgosia”, „Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków” czy „Zaczarowana fasola”. Kto za dzieciństwa nie czytał baśni Duńczyka Hansa Christiana Andersena, takich jak: „Brzydkie kaczątko”, „Królowa śniegu”, „Calineczka”, „Dziewczynka z zapałkami”, czy „Księżniczka na ziarnku grochu”.

Do lat dwudziestych XX wieku literatura dla dzieci miała przede wszystkim wychowywać i uczyć. Natomiast wartości artystyczne czy rozrywkowe były na drugim planie. Dopiero pod koniec lat dwudziestych z inspiracji redaktorki ustalono, że treść i forma konstrukcyjna, a także język muszą składać się na dzieło o bezwzględnej wartości artystycznej, niezależnie od jakichkolwiek postulatów pedagogicznych. Od tej chwili lektura dla dzieci rozbudza zainteresowania czytelnicze, zaspokajać ciekawość, udzielać odpowiedzi na ważne pytania, przekazywać wartości moralne, dostarczać wielu wzruszeń oraz ukształtować smak estetyczny.

***

#KlasykaDlaSmyka to akcja blogowa, zorganizowana przez Radka z bloga www.osinskipoludzku.blogspot.com i Dagę z bloga www.socjopatka.pl. Akcja ma na celu zaszczepienie dzieciom w Domach Dziecka pasji do czytania.

Dlaczego akurat dzieciom w domach dziecka?

Książka, to doskonały sposób, który można wykorzystać w celu przekazania wiedzy, wzbogacenia doświadczenia, ukazania innych wzorów myślenia, odczuwania, działania. W efekcie oddziaływania umiejętnie dobranej literatury pogłębieniu ulega samoobserwacja, co może prowadzić do bardziej świadomego kierowania sobą. Określony sposób myślenia wyzwala określone emocje, a konsekwencją tego jest zachowanie. Jeśli oczekujemy porażki, nasz lęk wzrasta, co zwiększa możliwość niepowodzenia, bo pojawia się tendencja do unikania, wycofywania się, zamykania. Nastawienie optymistyczne przeciwnie, mobilizuje do działania, ma też korzystny wpływ na zdrowie. Książka umożliwia poznanie i zasymilowanie doświadczeń jej bohaterów.

Dzieci wychowujące się w domach dziecka, a wcześniej nierzadko w rodzinach współuzależnionych od alkoholu czy innych dysfunkcyjnych, dzięki treściom zawartym w książkach mogą budować swe doświadczenie osobiste nie tylko poprzez życie we własnej rodzinie, ale także poprzez czytanie o innej, książkowej rodzinie. Przebywanie w rodzinie zakreślonej ręką pisarza pozwala doświadczać dzieciom innych emocji, wzbogaca ich wiedzę, kompensuje niedostatki. Książka daje tę niezwykłą możliwość poznania innych ludzi, przeżywania niezwykłych zdarzeń, a tym samym wzbogacania indywidualnych doświadczeń.

Książka daje także wzory osobowe, a dziecku wzory osobowe są niezbędne. Dzięki nim uczy się, jakie cele wybierać i jak je realizować. Wybiera te, które są zgodne z jego potrzebami, wymogami aktualnej sytuacji. W sytuacji nowej lub w takiej, kiedy jednostka przeżywa zagrożenie, czyli czuje się niepewna własnych kompetencji, jest szczególnie podatna na przyjmowanie wzorów. Modelami są osoby, którym przypisuje się wysokie kompetencje, doświadczenie, z którymi łączy nas więź emocjonalna bądź w jakiś sposób są nam bliskie, podobne w dążeniach, albo też podobieństwo dotyczy sytuacji. Takim wzorcem osobowym, gdy nie ma obok, tak jak u dzieci z domów dziecka nikogo, kogoś bliskiego, takim wzorem może być bohater książkowy.

Często w książkach dzieci odnajdują bohaterów z którymi się utożsamiają. Zazwyczaj wybranymi bohaterami są najpierw bohaterowie prezentujące niewłaściwe wzory zachowania, myślenia i związane z nimi emocje. Dlatego z łatwością dzieci odnajdują w nich siebie i własne błędy. Przygody bohaterów są wskazówką i wyjaśniają mechanizm powstawania złego zachowania oraz pozwalają czytającym dzieciom obserwować zachodzące w nich zmiany. Dzięki temu dziecko może je nie tylko „obserwować” u bohatera, ale i zastosować we własnym życiu i sprawdzić efekty. W wyniku zmiany sposobu myślenia dzieci powstają inne emocje, pozytywne, i inne zachowania, bardziej adekwatne.

Wszystkie te zdobyte kompetencje dla czytającego dziecka mogą być podwaliną poczucia kontroli nad sytuacją, zwiększyć wachlarz jego sposobów radzenia sobie, co zwrotnie wzmacnia poczucie własnej wartości i wpływa korzystnie na utrwalenie się innego sposobu myślenia. Książki pogłębiając samoświadomość, uczą wzmacniania mocnych stron. Są szczególnie potrzebne właśnie dzieciom z domu dziecka, które ciągle pracują nad poprawą jakość swego życia. Zwłaszcza szczęśliwe zakończenie w książce buduje w dzieciach nadzieję i wiarę w sukces. Wzmocnieniem zastępczym są wszelkie sukcesy bohatera, a happy end sprzyja budowaniu optymizmu. Bohater książkowy daje wsparcie; nie jestem sam, inni są w podobnej sytuacji. Samotne dziecko tą drogą może otrzymać namiastkę tak potrzebnej mu przyjaźni.

Ponadto książka i jej bohaterowie mogą zastępczo zaspokajać ważne potrzeby dzieci. Dając chwilowe ukojenie, uspokajają, budzą nadzieję na spełnienie potrzeb, oczekiwań. Bajki o Kopciuszku, Calineczce czy Brzydkim Kaczątku są doskonałe w pocieszaniu, kompensowaniu niedostatków emocjonalnych, ponieważ budują w dziecku poczucie, że nawet jeśli teraz jest jak Kopciuszek niekochane, odrzucane przez rodziców, to później odniesie nad nimi zwycięstwo, zobaczą jakie jest naprawdę, docenią, otrzyma uznanie tak mu należne. Oczywiście potrzeba ta nie jest uświadamiana przez dzieci, ale wracając wielokrotnie do tej samej bajki, znajdują to, na czym im najbardziej zależy – zaspokojenie potrzeb.

***

Książka buduje zasoby osobiste, gdyż przysparza wiedzy, pomaga poznawać inne sposoby myślenia i działania, daje wzory zachowań, wsparcie w sytuacjach emocjonalnie trudnych, kompensuje wszelkie niedostatki czy to w zakresie niezaspokojonych potrzeb, czy oczekiwań, relaksuje, wyzwala dobry nastrój. Budując zasoby osobiste, daje dziecku siłę do radzenia sobie z sytuacjami lękotwórczymi. Dlatego warto włączyć się do akcji #KlasykaDlaSmyka i dołożyć swoją „cegiełkę”. Matka-kura, jako jedna z ambasadorek akcji, szykuje właśnie z Cipciakiem paczkę z książkami, które niebawem zasilą zbiórkę.

Dziś 20 lutego, więc czas na pierwsze podsumowanie. Oto lista książek zebranych w tym miesiącu:

Pakiet 1.

Te książki zebrała Karolina Mos z bloga naszebombelkowo.pl

Pakiet 2.

Książki zebrane w trakcie zbiórki prowadzonej przez Magdalena Erbel na facebookowej grupie „Przeczytaj i Podaj dalej”. Magda prowadzi bloga www.savethemagicmoments.pl

Pakiet 3.

Książki za pieniążki anonimowego sponsora, którego pozyskała Katarzyna Berska z bloga www.yellowpear.pl

Pakiet 4.

Pozycje od Asia Maja z bloga www.mynaswoim.pl

Pakiet 5.

Stworzony z przekazanych przez darczyńców książek: Magdalena Jurczyk ufundowała zestaw Alfreda Szklarskiego, Mariusz Grubiński jest odpowiedzialny za „Małego Księcia”, Agnieszka Banasik z Bocian drogę zgubił podarowała „Opowieści z Narnii”, Kamila A. Paszelke z Psychomologia również „Opowieści z Narnii” ( je dołączymy do marcowego pakietu, bo tu się dublują ) i „Karolcie”, Zafascynowana życiem ufundowała „Sposób na Alcybiadesa”, "Dzieci z Bullerbyn ” i „Most do Terabithi”, Anna Chomiak z Nieidealnaanna - 14 bajek, legend, wierszy, w tym choćby wspaniały La Fontaine, „Trzech muszkieterów” Radosław Gabinek z osinskipoludzku.blogspot.com

Pakiet 6.

Książki od wydawnictwa Publicat S.A. Grupa Wydawnicza, które pozyskała Małgorzata Śmiechowicz z bloga www.matczynefanaberie.pl

***

Jeśli też chciałbyś/chciałabyś się przyłączyć do akcji #KlasykaDlaSmyka, to gorąco Matka zaprasza na facebookową grupę: Klasyka dla Smyka. Znajdziesz tu regulamin akcji oraz wszelkie potrzebne informacje. Tu też możesz poznać bliżej organizatorów i ambasadorów lub zadać pytanie w razie jakiś wątpliwości.

Zachęca Matka-kura do zgłaszania Domów Dziecka, do których mają powędrować książki. Przyłączając się do akcji – możecie:

• zebrać książki,

• powiedzieć o tej akcji znajomym,

• dołączyć do grupy na FB lub

• napisać na swoim fanpage lub blogu o akcji #KlasykaDlaSmyka.